سیر تکامل اتوبوس های بین شهری

امروزه اتوبوس یکی از مهم ترین و محبوب ترین وسایل حمل و نقل بین شهری، مابین مردم است. این محبوبیت دلایل مختلفی دارد. برای برخی قیمت ارزان بلیط اتوبوس نسبت به هواپیما، قطار و تاکسی های بین شهری حائز اهمیت است. برخی دیگر نیز با اتوبوس احساس امنیت بیشتری دارند. البته باید این نکته را هم در نظر داشت که پیشرفت روز افزون اتوبوس ها و امکانات و تجهیزاتی که اتوبوس های جدید دارند، در محبوبیت این وسیله نقلیه بی تاثیر نیست.

وجود اتوبوس های تازه نفس و مجهز جزو حقوق مسافران است. موافق نیستید؟!

اما اتوبوس ها همیشه به این شکل و با این تجهیزاتی که امروزه می بینیم، نبودند. در این مقاله به بررسی تاریخچه و سیر تکاملی اتوبوس های بین شهری در ایران می پردازیم.

اولین اتوبوس در ایران

داستان وارد شدن اولین اتوبوس در ایران را می‌دانید؟ اولین اتوبوس ایران توسط یک تاجر بلژیکی به رشت آورده شد که احتمالا فکر هم نمی کرده تاثیری در پیشرفت سیر اتوبوس های بین شهری داشته باشد.

بعد از مدتی او نتوانست در این زمینه موفق عمل کند و پس از شکست در این کار، اتوبوس را به یک تاجر ایرانی فروخت و او هم اتوبوس را پس از مدتی به تهران آورد و برای جابجایی مردم در تهران به کار گرفت.

با گذشت زمان و ساماندهی بیشتر سامانه حمل و نقل، اتوبوس ها کم کم به سمت مسافرت های بین شهری کشیده شدند و از آن ها در این راستا هم استفاده شد.

در ابتدا اتوبوس ها از اروپا به ایران وارد می شدند. ولی پیمودن مسیر طولانی، این اتوبوس ها را مستهلک می کرد. همین امر سبب شد که ساخت اتوبوس کم کم در داخل ایران انجام شود.

اتوبوس های بین شهری در ایران

• بنز 302، اتوبوس نوستالژیک ما ایرانی‌ها

اتوبوس بنز 302 را شاید بتوان خاطره انگیزترین اتوبوس ناوگان حمل و نقل جاده ای در دهه های گذشته دانست. از زمانی که حمل و نقل جاده ای ایران رونق گرفت و همه گیر شد، اتوبوس بنز 302 وارد ایران شد و به دلیل بی رقیب بودن، توانست اکثر خطوط جاده ای ایران را تصرف کند. این اتوبوس ها تا دهه 70 و اوایل دهه 80 شمسی به طور گسترده در جاده های ایران استفاده می شد.

بنز 302 توسط شرکت ایران ناسیونال سابق (ایران خودرو فعلی) تولید می شد. با گذشت زمان و پیشرفت اتوبوس ها، به تدریج بنز 302 هم از ناوگان حمل و نقل جاده ای ایران خارج شد و امروزه با این که کمتر آن ها را در جاده ها می بینیم اما همچنان مورد علاقه ی بسیاری از راننده ها و مسافران است.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره اتوبوس ولوو

• اتوبوس ولوو B7

پس از پادشاهی طولانی بنز 302 در جاده های ایران، اتوبوسی به جاده ها آمد که توانست تحولی در حمل و نقل جاده ای ایجاد کند. استفاده طولانی از بنز 302 باعث فرسوده شدن ناوگان اتوبوسرانی بین شهری ایران شد. در این زمان شرکت رانیران با عرضه ولوو B7 وارد عرصه رقابت شد و به دلیل امکانات رفاهی مناسب توانست خیلی سریع در بین رانندگان و مسافران محبوب شود.

• اتوبوس ولوو B12R

پس از ولوو B7، شرکت رانیران اتوبوس ولوو B12R را به بازار عرضه کرد. این اتوبوس قدرت بالاتر و امکانات بیشتری داشت. به دلیل قدرت بالا، این اتوبوس در بین رانندگان به موشک زمینی معروف بود. اما یک مشکل داشت و آن هم مصرف سوخت بالای آن بود.

سرنوشت اسکانیا کلاسیک و ولوو B9R

درست زمانی که ولوو B12R به دلیل مصرف بالا محبوبیت خود را از دست می داد، شرکت عقاب افشان اتوبوس اسکانیا کلاسیک را به بازار عرضه کرد. این اتوبوس با موتور 12 لیتری، گیربکس نیمه اتوماتیک و مصرف سوخت پایین، توانست محبوبیت زیادی بین رانندگان و مالکان اتوبوس به دست آورد. همچنین به دلیل طراحی ظاهری زیبا، در بین مسافران نیز طرفدار پیدا کرد.
پس از گذشت چند سال، اسکانیا کلاسیک دچار مشکل بسیار مهمی شد. برخی از این اتوبوس ها در جاده ها دچار آتش سوزی شدند. این آتش سوزی ها صدمات جبران ناپذیری به محبوبیت این مدل زد. در این زمان شرکت رانیران با عرضه ولوو B9R به عرصه رقابت اتوبوسرانی جاده ای برگشت.

• اتوبوس ولوو B9R

ولوو B9R اولین اتوبوس تمام اتوماتیک بود که در ایران به کار گرفته شد. این مدل با موتور ضعیف تر نسبت به B12R و گیربکس اتوماتیک، محبوبیت زیادی بین رانندگان به دست آورد. همچنین به دلیل اتفاقاتی که برای اسکانیا کلاسیک افتاد، مسافران را نیز به سمت خود جذب کرد.

• اسکانیا مارال

شرکت عقاب افشان پس از اتفاقات به وجود آمده برای اسکانیا کلاسیک، با تولید اسکانیا مارال وجهه خوب خود را بازگرداند. اسکانیا مارال از نظر ظاهری بسیار شبیه به اسکانیا کلاسیک بوده و فقط طراحی داشبورد آن تغییر کرد. البته مشکلات فنی آن نیز بررسی و برطرف شد.
ولوو B9R و اسکانیا مارال، دارای مدل VIP هم هستند و اولین اتوبوس های VIP در جاده های کشور بودند که توانستند قدم مهمی در پیشرفت سیستم حمل و نقل جاده ای کشور بردارند.

• اسکانیا درسا

در سیر تکامل اتوبوس های بین شهری، نقش اسکانیا درسا را نمی توان نادیده گرفت. شرکت عقاب افشان در سال 1394 شروع به تولید اتوبوس اسکانیا درسا کرد. این اتوبوس امکانات رفاهی بسیار مناسبی دارد و از مدل های محبوب در بین مسافران و رانندگان است. این اتوبوس در کلاس VIP 25 نفره تولید می شود.

• اتوبوس مان

در سال 1398 اتوبوس مان مدل R07 توسط شرکت یاران خودرو تولید شد و به سیستم حمل و نقل جاده ای ایران اضافه شد. سواری نرم و راحت این اتوبوس و همچنین ایمنی بالای آن، باعث شد تا مورد استقبال قرار بگیرد و تا الان از مدل های پر استفاده و رایج در بین مردم باشد. خرید و رزرو بلیط اتوبوس امروزه به صورت آنلاین توسط سامانه های معتبر فروش اینترنتی بلیط اتوبوس، انجام می شود.

در حال حاضر اتوس های اسکانیا مارال، درسا، ولوو B9R و مان مهمترین اتوبوس های حمل و نقل جاده ای کشور هستند.

در مقاله ی مقایسه ی اتوبوس های اسکانیا، ولوو و مان به بررسی دقیق تر این اتوبوس ها پرداختیم.